Inzicht in de twee systemen van ons brein
In les 1 van economie leerden we op de middelbare school: “Als het gaat om economische onderwerpen, dan nemen mensen rationele beslissingen”. Maar dat blijkt in werkelijkheid toch echt anders te zijn: we handelen in onze keuzes vaak niet rationeel. Deze vaststelling heeft geleid tot onderzoek naar gedragseconomie (behavioral finance), die de invloed van psychologie op de financiële markten bestudeert. Lees hieronder waarom ons brein ons zo vaak in de weg zit wanneer we de juiste financiële (niet toevallig vaak lange termijn) beslissingen willen nemen.
Held van Index Capital: Daniel Kahneman
In zijn meesterwerk “Thinking, fast and slow” legt econoom en Nobelprijswinnaar Kahneman uit dat de hersenen bestaan uit twee systemen: “systeem 1” en “systeem 2”. Het “systeem 1” is het snelle en intuïtieve systeem. Het is betrokken bij onze dagelijkse beslissingen, bijvoorbeeld wanneer we een pot Nutella in de supermarkt kopen. Het “systeem 2” daarentegen is traag en rationeel. Dit is het referentiesysteem voor beslissingen die we als belangrijker beschouwen, zoals bijvoorbeeld een carrièrewijziging. Deze twee systemen bestaan om goede redenen naast elkaar. Stel je voor dat elke beslissing die we nemen moet worden genomen met behulp van systeem 2, door systematisch de pro’s en contra’s af te wegen… dat zou absoluut onleefbaar zijn. Het probleem is dat in sommige gevallen systeem 1 de overhand krijgt over systeem 2 en ons brein shortcuts neemt.
Shortcuts?
Ze worden ook wel cognitieve biases genoemd en er zijn er veel. Neem bijvoorbeeld de beschikbaarheidsbias, die afhangt van de snelheid waarmee een voorbeeld in ons opkomt om een waarschijnlijkheid te evalueren. Als ik je in juni 2020 had verteld dat mijn 75-jarige oom stierf terwijl hij hoestte, zou je waarschijnlijk meteen aan COVID hebben gedacht… Dat is duidelijk een shortcut.
Hoe kun je dit vertalen naar beleggen?
Neem als voorbeeld de dispositie bias, voor veel beleggers heel herkenbaar. Je hebt een aandeel in een bedrijf dat in moeilijkheden verkeert en waarvan de waarde in een paar maanden is gedaald van 10 naar 2. Je intuïtieve reactie is waarschijnlijk om het te houden in de hoop dat het herstelt. Maar rationeel gezien zou je het beter verkopen en een ander aandeel kopen waarvan de vooruitzichten gunstiger zijn, om de waarde van je hele portefeuille te verhogen. Een andere bekende bias is de hyperbolic discounting bias. Hierdoor waarderen we de directe beloning meer dan de toekomstige beloning. Deze bias wordt versterkt door een biologisch fenomeen, omdat beloning in de hersenen gepaard gaat met de afgifte van dopamine, een zeer verslavende neurotransmitter. Dit is waar daghandelaren de val in lopen. Deze bias bij beleggen drijft tot hebzucht om snel geld te verdienen. Zo zal een daghandelaar meer risico nemen dan een lange termijn belegger. Terwijl een lange termijn belegger juist risico verlaagt door tijd in haar voordeel te gebruiken.
Ons brein is dus gericht op onmiddellijke beloning?
Ja, dat is onmiskenbaar. Er is een experiment dat dit bijzonder goed illustreert. Een volwassene toont een kind een marshmallow op een bord en zegt: “Ik ga 5 minuten weg. Als je het niet hebt gegeten als ik terugkom, krijg je er nog één.” In de meeste gevallen eet het kind de marshmallow voor hem op… Gelukkig is langetermijnbeleggen in een portefeuille van wereldwijde aandelen niet zo zwart-wit. Maar ook dan geldt dat het af en toe van groot belang is om te beseffen dat de lange termijn zekerheid van een goed rendement altijd belangrijker is dan korte termijn onrust.
Deze blog is een bewerking van een blog van onze Belgische collega’s van Easyvest.
